5.1 การสืบพันธุ์
การสืบพันธุ์ (reproduction) หมายถึง การเพิ่มจำนวนสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะเหมือนเดิมโดยสิ่งมีชีวิตรุ่นใหม่ที่เกิดขึ้นจะทดแทนสิ่งมีชีวิตรุ่นเก่าที่ตายไปทำให้สิ่งมีชีวิตรอดอยู่ได้ โดยไม่สูญพันธุ์ การสืบพันธุ์มี 2 วิธี คือ
1. การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ (asexual reproduction) เป็นการเพิ่มจำนวนสิ่งมีชีวิตที่ไม่ต้องอาศัยเพศเข้ามาเกี่ยวข้องและไม่มีการผสมกันของเซลล์สืบพันธุ์มีหลายแบบ ดังนี้
1.1 การแบ่งออกเป็น 2 ส่วน (binary fission) เริ่มโดยนิวเคลียสค่อย ๆ ยืดยาวออก แล้วค่อย ๆ คอดเข้าหากันจนขาดออกจากกัน จากนั้นผนังเซลล์จะเริ่มคอดตามจนติดกัน และขาดออกจากกัน สองส่วนที่ได้นี้จะมีขนาดเท่า ๆ กัน การสืบพันธุ์แบบนี้พบในสิ่งมีชีวิตพวกโปรติสต์ เซลล์เดียว เช่น แบคทีเรีย อะมีบา พารามีเซียม ยูกลีนา แต่มีโปรติสต์บางชนิดแบ่งเป็น 2 เซลล์แล้ว เซลล์ที่ได้จะไม่แยกออกจากกันแต่จะติดกันเป็นกลุ่มๆ เช่น ตะไคร่น้ำ (โปรโตคอคคัส) หรืออาจติดเป็นสายยาว เช่น เทาน้ำ (spirogyra) เมื่อจำนวนมากพอจึงแยกออกจากกันภายหลัง
รูปที่ 5-1 แสดงการแบ่งตัวของอะมีบา ยูกลีนาและพารามีเซียม
1.2 การแตกหน่อ ( budding) เป็นการสืบพันธุ์ที่พบได้ในสิ่งมีชีวิตหลายชนิด ซึ่งจะเกิดขึ้นตามบริเวณผนังเซลล์รอบนอก โดยบริเวณผนังเซลล์ดังกล่าวจะมีการแบ่งเซลล์แบบ mitosis เพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อย ๆ จนเป็นตุ่มยื่นออกมา โดยจะไม่เกิดซ้ำกับผนังเซลล์ตำแหน่งเดิม ซึ่งอาจติดอยู่ หรือหลุดออกจากเซลล์แม่หรือตัวแม่ก็ได้ เช่น ยีสต์ (ขณะที่อาหารสมบูรณ์)
รูปที่ 5-2 แสดงการแตกหน่อของยีสต์ 
รูปที่ 5-3 แสดงการแตกหน่อของไฮดรา1.3 การสร้างสปอร์ (sporulation) เป็นการสืบพันธุ์แบบที่เซลล์มีการแบ่งนิวเคลียสหลายครั้งจนได้เป็นเซลล์จำนวนมาก ต่อมามีโพรโทพลาซึมมาหุ้มนิวเคลียสนั้น จนมีผนังหนาเกิดขึ้นกลายเป็นสปอร์ ซึ่งทนต่อสภาพแวดล้อมได้ดี ผนังเซลล์เดิมกลายเป็นอับสปอร์ (sporangium) เมื่อแก่จะแตกออกเป็น สปอร์ (spore) ปลิวไปยังที่ต่าง ๆ เมื่ออยู่ในสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสม จะงอกเป็นเส้นใย ( hypha หรือ hyphae) พบในยีสต์ (ขณะขาดแคลนอาหาร)
1.4 การงอกใหม่ (regeneration) หมายถึง การสร้างส่วนของร่างกายที่ขาดหายไปขึ้นมาใหม่ให้ครบเหมือนเดิม และได้ชีวิตใหม่เพิ่มขึ้น เช่น พลานาเรีย ไฮดรา ดาวทะเล ดอกไม้ทะเล การงอกใหม่ของสิ่งมีชีวิตบางชนิด เช่น จิ้งจกที่หางขาด กุ้งขาหลุดไป สามารถ สร้างส่วนหางและขาเพิ่มให้ครบดังเดิมได้ ไม่ได้เพิ่มจำนวนสิ่งมีชีวิต จึงไม่ถือว่าเป็นการสืบพันธุ์ จัดเป็นการงอกใหม่เพื่อซ่อมแซมส่วนที่ขาดหายไป
1.5 พาเธนโนจีนีซีส (parthenogenesis) คือ กระบวนการเจริญพัฒนาของไข่กลาย เป็นตัวอ่อน โดยไข่ไม่ได้รับการปฏิสนธิ เช่น ผึ้งและ ตัวต่อ เพศผู้
การสืบพันธุ์แบบ parthenogenesis ของผึ้ง คือไข่ที่ไม่มีการปฏิสนธิ จะเจริญไปเป็นตัวผู้ ไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิจะเจริญไปเป็นตัวเมีย ผึ้งราชินี จะรับสเปิร์มจากผึ้งตัวผู้เพียงครั้งเดียว แล้วเก็บไว้ในถุง ซึ่งต่อกับท่อสืบพันธุ์ ที่ปากถุงมีกล้ามเนื้อคล้ายลิ้น คอยปิด-เปิดปากถุง ถ้าต้องการลูกตัวเมีย ลิ้นที่ปากถุงจะเปิด ให้สเปิร์มเข้าปฏิสนธิกับไข่จะได้ลูกตัวเมีย ถ้าต้องการลูกตัวผู้ลิ้นจะปิด ไข่ไม่ถูกปฏิสนธิ
1.6 การหักเป็นส่วน ๆ (fragmentation) เป็นการสืบพันธุ์ที่พบในสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ เช่น หนอนตัวแบน การสืบพันธุ์แบบนี้เกิดขึ้นโดยที่ส่วนของร่างกายหลุดออกเป็นท่อน ๆ หรือเป็นส่วน ๆ ซึ่งต่อมาแต่ละส่วนเหล่านี้จะเจริญเป็นสิ่งมีชีวิตตัวใหม่ขึ้นมา
Parthenogenesis (Gr. Parthenos=พรหมจารี+genesis=กำเนิด) หมายถึง การเจริญเติบโตของไข่
ตอบลบ(หรือเซลล์สืบพันธุ์ ตัวเมีย) ไปเป็นตัวอ่อนโดยไม่ได้รับการผสมจากตัวอสุจิ (เซลล์สืบพันธุ์ตัวผู้) ซึ่งเป็นการสืบพันธุ์
แบบไม่อาศัยเพศชนิดหนึ่ง สิ่งมีชีวิตที่มีการสืบพันธุ์แบบนี้ตามปกติมักจะมีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ แต่อาจมีระยะหนึ่ง
ของชีวิตที่ไข่ซึ่งไม่ถูกผสมเจริญเติบโตเป็นตัวอ่อนได้เลย Parthenogenesis มี2แบบด้วยกัน คือ แบบหนึ่งเป็นแบบที่
ตัวอ่อนเจริญมาจากไข่ซึ่งมี โครโมโซม2ชุด (2n) เพราะไม่ได้เกิดจากการแบ่งตัวแบบ meiosis และไม่ได้รับการผสมจาก
ตัวอสุจิด้วย ดังนั้นตัวอ่อนหรือลูกที่เกิดขึ้นจึงมีโครโมโซม 2 ชุดด้วย พบในแมลงบางชนิด และสัตว์นำจืดเล็กๆ พวก rotifer
Parthenogenesis อีกแบบหนึ่งเป็นแบบที่ตัวอ่อนเจริญมาจากไข่ซึ่งเกิดจากการแบ่งตัว แบบ meiosis กล่าว
คือ ไข่มีโครโมโซมชุดเดียว (n) และไม่ได้รับการผสมจากตัวอสุจิด้วย ดังนั้นตัวอ่อนก็มีโครโมโซมชุดเดียวนั่นเอง เช่น แมลงที่
อยู่ในกลุ่มพวกผึ้ง มด และ ตัวต่อ จะมีตัวผู้เป็นแบบนี้ทั้งนั้น ส่วนตัวเมียมีโครโมโซม2ชุด ซึ่งเจริญมาจากไข่ (n) ที่ได้รับการผสม
ความรู้กว่างขึ้นมากเลยคะ
ตอบลบ